Historia wydziału

Ważniejsze wydarzenia i daty w historii Wydziału Nauk Humanistycznych UKEN

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie został powołany pod nazwą Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w dniu 11 maja 1946 roku przez Komitet Organizacyjny Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, a następnie utworzony na mocy zarządzenia Ministra Oświaty z dnia 24 września 1946 roku. Początkowo Państwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna odbiegała od struktury uniwersytetów, a proces edukacyjny obejmował takie przedmioty pomocnicze jak, m.in. filozofii, biologii wychowawczej, socjologii wychowania. W tej grupie znalazły się również przedmioty pedagogiczne, takie jak: pedagogika i dydaktyka ogólna, historia wychowania, psychologia pedagogiczna. Natomiast przedmioty studium specjalnego zostały podzielone na trzy sekcje: humanistyczną, przyrodniczą oraz matematyczną. Sekcja humanistyczna obejmowała język polski i literaturę polską, historię i języki obce (angielski, francuski, rosyjski i niemiecki).

W roku 1949 powstał Wydział Humanistyczny w wyniku połączenia trzech sekcji istniejących już w Uczelni, a mianowicie sekcji polonistyczno-estetycznej, polonistyczno-historycznej oraz polonistyczno-językowej. Stanowisko dziekana nowopowstałego wydziału powierzono prof. Stanisławowi Pigoniowi.

Znaczącym momentem dla rozwoju Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, a tym samym dla Wydziału Humanistycznego, było wprowadzenie nowej ustawy z dnia 15 grudnia 1951 roku o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki. Na jej podstawie wdrożono Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 13 grudnia 1952 r. w sprawie utworzenia wydziałów i katedr w Wyższych Szkołach Pedagogicznych. Powstała struktura organizacyjna Wydziału Humanistycznego na wzór uniwersytecki – powołano dziekana, prodziekana oraz radę wydziałową, w skład której wchodził dziekan, prodziekan, wszyscy samodzielni pracownicy oraz przedstawiciele pomocniczych pracowników nauki, organizacji politycznych i młodzieżowych. Katedra stała się fundamentalną komórką dydaktyczno-naukową, a jej pracami zawiadował kierownik, który powołany zostawał na wniosek rektora przez ministra oświaty. Z dniem 1 stycznia 1953 roku w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie ustanowiono 16 katedr wraz z połączonymi zakładami naukowymi. Wydział Humanistyczny zmienił nazwę na Wydział Filologiczno-Historyczny, a w jego ramach powołano następujące katedry: Podstaw Marksizmu – Leninizmu, Pedagogiki, Historii Literatury, Języka Polskiego, Literatury Rosyjskiej i Radzieckiej, Języka Rosyjskiego, Historii Powszechnej, Historii Polski.

W roku 1956 odbyły się pierwsze wybory dziekana i prodziekanów, zarządzone przez Radę Wydziału. Dziekanem został doc. dr Ignacy Zarębski, a prodziekanami: doc. dr Henryk Smarzyński i mgr Józef Łukacz.

Od 1959 roku Wydział Filologiczno – Historyczny mógł nadawać stopień doktora nauk humanistycznych i był jednym z pierwszych, które ówcześnie uzyskały taką możliwość. Dnia 3 maja 1961r. Rada Wydziału Filologiczno-Historycznego nadała pierwszy stopień doktora Janowi Kulpie. Trzy lata później na wydziale rozpoczęto rekrutację za studia z pedagogiki specjalnej.

Na mocy Zarządzenia Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki z dnia 9 sierpnia 1967 r. Wydział Filologiczno-Historyczny uzyskał prawo do przeprowadzania przewodów habilitacyjnych. Pierwsze kolokwium habilitacyjne na wydziale odbyło się w dniu 24 kwietnia 1968 r. Do końca lat 60. Wydział Filologiczno-Historyczny pozostał jedynym wydziałem Uczelni, który posiadał odpowiednie ustawowe warunki do nadawania stopnia doktora habilitowanego.

Studia doktoranckie w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie wprowadzone zostały zarządzeniem ministra oświaty z dnia 7 lipca 1967 roku. Od tego momentu dotyczyły one kierunków humanistycznych, prowadzonych na Wydziale. Rozwój Wydziału doprowadził do restrukturyzacji i pod koniec dekady lat sześćdziesiątych powstały nowe jednostki – instytuty. Jednym z pierwszych nowo powstałych był Instytut Nauk Pedagogicznych, utworzony na mocy Zarządzenia Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia 15 kwietnia 1969 roku. Instytut powstał z połączenia trzech zakładów i jednej pracowni: Zakładu Pedagogiki, Zakładu Psychologii, Zakładu Nauczania Początkowego oraz Pracowni Nowych Technik Nauczania. Jego pierwszym kierownikiem został doc. dr hab. Jan Kulpa. Później powstały: Instytut Filologii Polskiej, Instytut Filologii Rosyjskiej, Instytut Historii.

W latach siedemdziesiątych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie zaobserwowano duży rozwój studiów podyplomowych i doktoranckich. Od 1970 roku studia te osiągnęły stałą podstawę prawną (Zarządzenie Ministra Oświaty z 19 VI 1970r.), ustanowiono wówczas 8 podyplomowych studiów ze specjalizacją: pedagogika, historia, filologia rosyjska, wychowanie obywatelskie, filologia polska, matematyka, biologia, i geografia. Ich celem było dokształcenie kwalifikacji zatrudnionych w oświacie oraz uaktualnienie ich dotychczasowej wiedzy.

1 grudnia 1971 r. ponownie nastąpiła zmiana nazwy wydziału. Powrócono do poprzedniej nazwy Wydział Humanistyczny, która pozostała w strukturze na następne czterdzieści lat. W tej samej restrukturyzacji uczelni wyłoniono w ramach Wydziału kolejne instytuty. M.in. Instytut Filologii Rosyjskiej z trzema zakładami: Zakładem Literatury Rosyjskiej i Radzieckiej, Zakładem Języka Rosyjskiego oraz Zakładem Dydaktyki Języka Rosyjskiego, zastępując dawną Katedrę Literatury i Języka Rosyjskiego.

Instytut Historii powstał w roku 1971 z połączenia Katedry Historii Polski oraz Katedry Historii Powszechnej. Funkcjonowały w nim wówczas takie zakłady jak: Historii Starożytnej i Średniowiecznej, Historii Nowożytnej i Najnowszej oraz Dydaktyki Historii i Wychowania Obywatelskiego.

W połowie lat siedemdziesiątych powstał Instytut Filologii Polskiej w wyniku połączenia działających uprzednio katedr i zakładów: Literatury Polskiej, Języka Polskiego i Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego. Dyrektorem tego Instytutu został prof. Wincenty Danek. Z dniem 22 listopada 1975 roku Rektor utworzył Zakład Bibliotekoznawstwa, który prowadził dwa kierunki – bibliotekoznawstwo i informację naukową.

Od roku 1977 zaczęto przykładać większą uwagę do kształcenia w zakresie filologii i dlatego stworzono nowy kierunek studiów stacjonarnych – filologię romańską. Rok później utworzono samodzielną jednostkę – Zakład Filologii Romańskiej. W tym samym roku wydzielono z Instytutu Filologii Polskiej Samodzielny Zakład Bibliotekoznawstwa.

W roku akademickim 1980/1981 w strukturze Wydziału Humanistycznego utworzono Instytut Nauk Społecznych. Na wniosek Rektora w sprawie zmiany organizacji w Wyższej szkole Pedagogicznej w Krakowie , Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, wyraziło zgodę na podział Instytutu Nauk Pedagogicznych. W wyniku podziału utworzone zostały: Katedra Pedagogiki, Katedra Pedagogiki Specjalnej, Katedra Historii Oświaty i Wychowania, Katedra Nauczania Początkowego i Wychowania Przedszkolnego. Stworzono również trzy zakłady : Samodzielny Zakład Pedagogiki z Wychowaniem Obronnym, Samodzielny Zakład Psychologii, Samodzielny Zakład Technik Nauczania. Ten ostatni w roku 1982 został włączony do Centralnego Ośrodka Maszyn Dydaktycznych przez Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Zarządzeniem Dziekana Wydziału Humanistycznego Instytut Nauk Pedagogicznych podzielono na katedry, w których prowadzono odpowiednie kierunki studiów: Katedry Pedagogiki (pedagogika opiekuńczo-wychowawcza oraz pedagogika), Katedra Pedagogiki Specjalnej (pedagogika specjalna), Katedra Nauczania Początkowego i Wychowania Przedszkolnego (nauczanie początkowe i wychowanie przedszkolne), Samodzielny Zakład Pedagogiki z Wychowaniem Obronnym (pedagogika w zakresie wychowania obronnego).

Po wprowadzeniu Zarządzenia Rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie z dnia 5 czerwca 1985 roku w sprawie zmian w strukturze organizacyjnej oraz Zarządzeniem Rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie z dnia 10 września 1985 roku zgodnie z ustawą Senatu Uczelni z dnia 3 czerwca 1985 roku wprowadzono Samodzielny Zakład Bibliotekoznawstwa, który następnie został przekształcony w Katedrę Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej.

W 1988 roku Zarządzeniem Rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej powołano siedem zakładów przy Instytucie Historii: Zakład Historii i Kultury Antycznej, Zakład Historii Średniowiecznej, Zakład Historii Nowożytnej, Zakład Historii XX wieku, Zakład Historii Najnowszej, Zakład Dydaktyki Historii, Zakład Historii Kultury i Sztuki. Kolejnymi zmianami jakie wprowadziło to zarządzenie była zmiana nazwy Katedry Nauczania Początkowego i Wychowania Przedszkolnego na Katedrę Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej, natomiast przy Katedrze Pedagogiki Specjalnej powstała Pracownia Psychologii w miejscu dawnego Samodzielnego Zakładu Psychologii.

W 1991 roku w miejsce działającej wcześniej Katedry Filologii Romańskiej powstał Instytut Neofilologii, w jego skład wchodziły: Katedra Literatury Zachodnioeuropejskiej, Katedra Językoznawstwa, Katedra Historii Cywilizacji Zachodnioeuropejskiej oraz Nauczycielskie Kolegium Języka Angielskiego i Nauczycielskie Kolegium Języka Francuskiego.

Ze względu na znaczny rozwój Wydziału Humanistycznego 16 stycznia 1991 roku Zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zmiany struktury organizacyjnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej utworzono Wydział Pedagogiczny W składzie nowo powstałego wydziału Pedagogicznego funkcjonowały takie jednostki jak: Katedra Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej z dwoma zakładami i trzema pracowniami (Zakład Wychowania Przedszkolnego i Wczesnoszkolnego, Zakład Początkowego Nauczania Języka Polskiego, Pracownia Początkowego Nauczania Matematyki, Pracownia Wczesnoszkolnej Nauki o Środowisku, Pracownia Wczesnoszkolnej Nauki Muzyki i Plastyki), Katedra Pedagogiki Specjalnej z Pracownią Psychologii, Katedra Pedagogiki, Katedra Historii Oświaty i Wychowania, Pracownia Technologii Nauczania oraz Samodzielny Zakład Wychowania Plastycznego. Wydział ten swoją pracę rozpoczął z dniem 1 września 1992 roku.

W roku 1994 Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej została przyłączona do Instytutu Filologii Polskiej. Wówczas w skład tego Instytutu wchodziły takie jednostki jak: Zakład Kultury i Literatury Staropolskiej, Zakład Historii Literatury Polskiej XIX wieku, Zakład Literatury Polskiej XX wieku, Zakład Logopedii i Lingwistyki Edukacyjnej, Zakład Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego oraz Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej.

Ustawą z dnia 8 lipca 1999 r. WSP w Krakowie została przekształcona z dniem 1 września 1999 r. w Akademię Pedagogiczną im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. W tym samym roku akademickim doszło do zmiany struktury Wydziału Humanistycznego a Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej została przekształcona w Instytut.

W następnym roku akademickim uruchomiono studia filozoficzne, a w 2002 roku Instytut Nauk Społecznych podzielono na dwa Instytuty: Filozofii i Socjologii oraz Politologii. W tym samym roku Rada Wydziału Humanistycznego otrzymała uprawnienia do nadawania stopnia doktora w zakresie nauk o polityce.

Zarządzeniem Rektora z dnia 19 maja 2003 r. utworzono z połączenia Instytutu Filologii Rosyjskiej i dotychczasowego Instytutu Neofilologii nowy Instytut Neofilologii. Uruchomiono również samodzielne studia w zakresie języka niemieckiego, gdyż dotychczas istniała tylko filologia rosyjska z językiem niemieckim.

W 2008 roku dzięki staraniom władz Uczelni po raz kolejny zmieniła ona nazwę na Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Tym samym od tego momentu można było podejmować znacznie większe zmian w strukturze Uczelni, tworzyć nowe zakłady, pracownie, instytuty i wydziały. Bezpośrednio wpłynęło to również na podział Wydziału Humanistycznego, z którego z dniem 1 października 2010 roku wyłoniono Wydział Filologiczny. Od tego momentu na Wydziale Humanistycznym funkcjonowały trzy instytuty: Instytut Historii, Instytut Filozofii i Socjologii oraz Instytut Politologii, natomiast Wydział Filologiczny skupiał: Instytut Filologii Polskiej, Instytut Neofilologii oraz Instytut Nauk o Informacji.

W 2015 roku nastąpiła zmiana nazwy Instytutu Historii na Instytut Historii i Archiwistyki, co było konsekwencją rozpoczęcia kształcenia studentów na kierunku archiwistyka, zarządzanie dokumentacją i infobrokerstwo.

Od 1 października 2017 roku ze struktury Wydziału Humanistycznego wyłoniono Wydział Politologii, który przejął Instytut Politologii i studentów kształconych w tym zakresie. Na dwa lata w strukturze Wydziału pozostały dwa Instytuty: Historii i Archiwistyki oraz Filozofii i Socjologii.

Po zmianie Ustawy o szkolnictwie wyższym w 2019 roku, nastąpiła restrukturyzacja Uczelni. Wraz z wprowadzeniem nowego Statutu uczelni powołano Wydział Nauk Humanistycznych w oparciu o utworzone dyscypliny naukowe. Od tego czasu WNH łączy w sobie pięć dyscyplin: literaturoznawstwo, językoznawstwo, historię, filozofię oraz nauki o sztuce.

Funkcję pierwszego Dziekana Wydziału Nauk Humanistycznych objął prof. dr hab. Piotr Borek.

Dziekani i Prodziekani

Rok akademicki	Dziekan	Prodziekani
1946/74 – 1947/48	prof. dr Stanisław Pigoń (kierownik Sekcji Humanistycznej)
1948/49	prof. dr Stanisław Pigoń (do 31 XII 1948 r.), prof. dr Witold Taszycki (od 1 II 1949 r.) (Kierownicy Wydziału Humanistycznego)
1949/50	prof. dr Witold Taszycki
1950/51	prof. dr Józef Garbacik (do 28 II 1951 r.), dr Stanisław Jodłowski (od 1 III 1951 r.)
1951/52 – 1953/54	doc. dr Stanisław Jodłowski	dr Ignacy Zarębski
1954/55 – 1955/56	doc. dr Stanisław Jodłowski	doc. dr Ignacy Zarębski
1956/57 – 1958/59	doc. dr Ignacy Zarębski	doc. dr Henryk Smarzyński, mgr Józef Łukacz
1959/60 – 1961/62	doc. dr Jan Nowakowski	doc. dr Henryk Smarzyński (do 31 VIII 1960 r.), doc. dr Tadeusz Słowikowski (od 1 IX 1960 r.), mgr Józef Łukacz (do 31 VIII 1960 r.), doc. dr Helena Rzadkowska (od 1 IX 1960 r.)
1962/63	prof. dr Jan Nowakowski	doc. dr Helena Rzadkowska, doc. dr Tadeusz Słowikowski, doc. dr Franciszek Urbańczyk
1963/64 – 1964/65	prof. dr Jan Konopnicki
1965/66 – 1967/68	doc. dr Tadeusz Słowikowski	doc. dr hab. Jan Kulpa, doc. dr hab. Mieczysława Romankówna, doc. dr Helena Rzadkowska
1968/69	prof. dr Tadeusz Słowikowski	doc. dr hab. Stanisław Burkot, doc. dr hab. Jan Kulpa, doc. dr Zbigniew Tabaka
1969/70 – 1970/71	prof. dr Tadeusz Słowikowski	doc. dr hab. Józef Z. Białek, doc. dr Maria Schabowska, doc. dr Zbigniew Tabaka
1971/72	prof. dr Tadeusz Słowikowski (do 30 XI 1971 r.) doc. dr hab. Stanisław Burkot (od 1 XII 1971 r.)	doc. dr hab. Józef Z. Białek, doc. dr Maria Schabowska, doc. dr Zbigniew Tabaka
1972/73 – 1974/75	doc. dr hab. Józef Z. Białek	doc. dr hab. Władysław Dyner, doc. dr Maria Schabowska, doc. dr Zbigniew Tabaka
1975/76 – 1977/78	doc. dr hab. Józef Z. Białek	doc. dr hab. Czesław Majorek, doc. dr Maria Schabowska, doc. dr Emil Szewczyk
1978/79 – 1980/81	prof. dr hab. Józef Z. Białek	doc. dr hab. Stefan Skowronek, doc. dr Ewa Sławęcka, doc. dr hab. Marian Śnieżyński (do 29 II 1980 r.), dr Józef Formicki (od 1 III 1980 r.).
1981/82 – 1983/84	doc. dr hab. Stefan Skowronek	doc. dr Józefa Kobylińska, doc. dr hab. Ludwik Mroczka, doc. dr Ewa Sławęcka, doc. dr hab. Marian Śnieżyński
1984/85 – 1986/87	doc. dr hab. Czesław Majorek	doc. dr Józefa Kobylińska, doc. dr hab. Ewa Sławęcka, doc. dr hab. Michał Śliwa
1987/88 – 1989/90	doc. dr hab. Józefa Kobylińska	doc. dr hab. Andrzej Kastory, doc. dr hab. Roman Padoł, prof. dr hab. Michał Śliwa, doc. dr hab. Wacława Szelińska
1990/91 – 1992/93	dr hab. Andrzej Kastory, prof. ndzw. WSP	dr hab.prof. ndzw. WSP Jacek Chrobaczyński, dr hab.prof. ndzw. WSP Edward Stachurski, dr hab.prof. ndzw. WSP Roman Padoł, dr hab.prof. ndzw. WSP Wacława Szelińska
1993/94 – 1995/96	dr hab. Andrzej Kastory, prof. ndzw. WSP	dr hab.prof. ndzw. WSP Jan Ożdżyński, dr hab.prof. ndzw. WSP Józef Łaptos
1996/97 – 1998/99	prof. dr hab. Zenon Uryga	dr hab.prof. ndzw. WSP Józef Łaptos, dr hab.prof. ndzw. WSP Tadeusz Budrewicz
1999/2000 – 2001/02	dr hab. prof. ndzw. AP Tadeusz Budrewicz	dr hab.prof. ndzw. UP Franciszek Leśniak, dr hab.prof. ndzw. UP Teresa Żeberek
2002/03 – 2004/05	prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz	prof. dr hab. Franciszek Leśniak, dr hab.prof. ndzw. UP Stanisław Koziara
2005/06 – 2007/08	dr hab.prof. ndzw. UP Kazimierz Karolczak	dr hab.prof. ndzw. UP Barbara Guzik, dr hab.prof. ndzw. UP Sylwester Józefiak.
2008/09 – 2011/12	dr hab. prof. UP Kazimierz Karolczak	dr hab. prof. UP Bogusław Skowronek, dr hab. prof. UP Sylwester Jozefiak
2012/13 – 2016/17	prof. dr hab. Zdzisław Noga	prof. dr hab. Katarzyna Sobolewska-Myślik dr hab. Leszek Pyra, prof. UP
2016/17 – 2019/20	prof. dr hab. Bożena Popiołek	dr hab. Marzenna Jakubczak, prof. UP dr hab. Anna Zapalec, prof. UP
2019/20 – 2020/21	prof.dr hab. Piotr Borek
2020/21 – teraz	dr.hab. Andrzej Kuropatnicki, prof. UP